فرقه قرآنیون یا مخالفین سنت؟

«قرآنیون» جریان فکری نوظهوری در بین اهل‌سنّت است که قرآن را یگانه منبع تشریع می‌داند و مرجعیت سنّت را به کلی منکر است. شبه‌قاره هند، خاستگاه آغازین این تفکر و مصر دومین خاستگاه این جریان فکری است. اهل‌سنّت آنان را تکفیر می‌کنند و آنان هم هم فرقه‌ها و مذاهب اسلامی را به دلیل پذیرش سنّت پیامبر، منحرف و برخی از حلقات آنان همة مسلمانان را مشرک و خارج از اسلام حقیقی می‌دانند.

آنان مدعی خلوص در دین‌اند، ولی بررسی آرا و نظریات و مبانی فکری آنان نشان می‌دهد که این جریان فکری، به شدت تجددگرا و از نظر سیاسی، غرب‌گرا و از نظر روشی، جزم‌گرا و برخی از بسیار افراطی‌ هستند. افراد و حلقات متعددی در شبه‌قاره هند و کشورهای عربی این تفکر را تبلیغ می‌کنند که از نظر مبانی فکری و نظریات فقهی و تفسیرهای که برای آیات انجام داده‌اند، در واقع فرقه‌های متعددی هستند.

اغلب تفسیرها و دیدگاه‌های آنان فاقد انسجام منطقی و تفسیر به رأی و استدلال‌هایشان مغالطه‌ای است. روش این پژوهش، مطالعة کتابخانه‌ای است. از آنجا که منابع مربوط به این جریان در ایران در دسترس نیست و از طرفی محور اصلی فعالیت آن در اینترنت است، سایت‌های اینترنتی که این تفکر را تبلیغ می‌کنند، از منابع عمده این تحقیق بوده است.

مقدمه

«قرآنیون» جریان فکری است که از دورن اهل‌سنّت برخاسته و هویت اهل‌سنّت را به چالش کشیده است. معتقدان به این جریان، فقط قرآن را مرجع تشریع می‌داند و سنّت و حدیث را به طور کلی ردّ می‌کنند. شرک‌انگاری عقیده به مرجعیت سنّت و نیز تفسیرهای بسیار متفاوت از بسیاری اصول اسلامی و آیات قرآن و فتاوای دینی کاملاً متفاوت با مسلّمات بین فِرَق اسلامی، پرسش‌های فراوانی درباره ماهیت این جریان ایجاد کرده است که قرآنیون چه می‌گویند؟ آیا چنین تفکر یا جریانی در گذشته هم وجود داشته است؟ آیا این تفکر برآمده از روح تفکر اسلامی است یا متأثر از امواج تفکرات بیرونی که بر مسلمانان اثر گذاشته است؟ آیا تفکر این جریان با اصول و مسلّمات دینی قابل توجیه است؟

منابع چندانی در زبان فارسی در‌باره این جریان فکری وجود ندارد. شاید علی نصیری نخستین کسی است که در کتاب رابطة متقابل کتاب و سنّت قرآنیون را معرفی و نقد کرده است. علی‌اکبر بابایی هم در کتاب مکاتب تفسیری، به این جریان فکری اشاراتی دارد. سایت‌های مبلغ این تفکر در اینترنت مهم‌ترین منبع در شناخت بی‌واسطة این تفکر و جریان است که در این تحقیق از این امکان بیشترین استفاده صورت گرفته است.شناخت دقیق این جریان فکری، ریشه‌های تاریخی و مهم‌ترین حلقه‌های طرفدار آن، موضوع این پژوهش است. در پایان مقاله به اختصار مهم‌ترین اندیشه‌های آنان نقد شده است.

خاستگاه تفکر قرآنیون

قرآنیون بر مرجعیت قرآن در همة امور دینی، که از آن می‌توان بر قرآن‌ بسندگی در دین تعبیر کرد[1] و نفی حجیت و ارزش مطلق حدیث و سنّت نبوی و به عبارتی سنّت‌ستیزی، تأکید دارند. شاخة مصری این جریان، علاوه بر حدیث، همة میراث فکری اسلامی از لغت و تفسیر و فقه و کلام و ... را از اساس باطل می‌داند و استفاده از آنها را در فهم قرآن نه تنها جایز نمی‌داند، بلکه باعث گمراه شدن می‌خواند و بر اجتهاد آزاد هرکس از قرآن تأکید دارد.

این تفکر در اواخر قرن نوزدهم در شبه‌قارة هند، با تلاش برخی از روشن‌فکران تجددگرا مطرح شد و به تدریج در نخستین سال‌های قرن بیستم به صورت فرقه درآمد. خادم‌حسین‌الهی بخش معتقد است که اندیشه‌های سرسیداحمد خان(1817-1997م) باعث شکل‌گیری فرقة قادیانیه و جریان فکری قرآنیون شده است. وی می‌گوید:

سید احمدخان برای پذیرش روایات شروطی نهاد که جز در متواتر لفظی یافت نمی‏شود و قبول آنها به انکار سنّت ـ که اکثر آن، خبر واحد یا متواتر معنوی است - ختم می‏شود.[2]سید احمدخان خود منکر سنّت نبوده؛ ولی برخی از دوستانش عقیدة انکار سنّت را پایه‌گذاری کرده‌اند. بر اساس گزارش خادم‌حسین‌الهی‌بخش، هم اکنون چهار شاخه اصلی قرآنیون با نام‌های متفاوت در شبه‌قاره فعال است.

أهل الذکر و القرآن

عبد الله جَکـْرالوِی (متولد اواخر دهة سوم قرن نوزدهم در ایالت پنجاب پاکستان) مؤسس حرکت قرآنیون در هند است. پیروان او با نام «أمه مسلم، أهل الذکر و القرآن» فعالیت می‌کند. آنان نماز جمعه را دو رکعت و هر رکعت را با یک سجده و در شبانه روز فقط سه نماز می‌خوانند. تفسیر القرآن بآیات الفرقان، ترجمة القرآن بآیات الفرقان، ردّ النسخ المشهور فی کلام الرب الغفور، البیان الصریح لإثبات کراهة التراویح از نگاشت‌های جَکرَالوِی است.

الأمة الإسلامیة

مرکز اصلی این فرقه به نام «مبنی دارالقرآن» در شهر لاهور پاکستان قرار دارد.[3]خواجه احمدالدین أِمرِتسِرِی(1861- 1936م) پیشوای این فرقه مؤلف معجزة القرآن، تفسیر بیانٌ للناس و منتقد نظام میراث اسلامی بوده است. ضیاء الله، پسرش در زندگی‌نامة او می‌گوید: بعد از اینکه عبد الله جکرالوِی در دهة اول قرن بیستم صلاة القرآن خود را منتشر کرد، خواجه به دیدار او رفت و او را به نشر ندادن این کتاب در آن وقت توصیه کرد. در اثنای گفت‌وگو که وقت نماز عصر فرا رسید خواجه هم بر روش جکرالوی نماز گزارد. جکرالوی بر خواجه اعتراض کرد که تو بر کتاب صلاة القرآن اعتراض و خود بر اساس آن عمل می‌کنی؟ خواجه گفت: من این کتاب را باطل نمی‌دانم و لکن تفرقه بین مسلمانان را جایز نمی‌دانم.[4]

طلوع الإسلام

این فرقه را غلام احمد برویز( 1985ـ1903م) ایجاد کرده است. پرویز از پیروان طریقت چشتیه نطامیه بود که در سال 1938م با نشر مجلة طلوع الإسلام دعوت خود را شروع کرد. او منکر امور خارق‌العاده و معتقد به نظریة تکامل و لزوم تفسیر قرآن بر اساس داده‌های علمی بود. تبویب القرآن، أنا والرب، إبلیس و آدم، المجتمع المسلم، عالم الغد، الحرکة القادیانیة و ختم النبوة، القرآن والدکتور محمّد إقبال از نوشته‌های اوست.[5] در سال 1961م همایش بزرگی از علمای سنّت او را تکفیر کردند. این فرقه در حال حاضر از فعال‌ترین فرقه‌های منکر سنّت است.[6] که در پاکستان، آمریکا و برخی از کشورهای دیگر فعالیت دارد.

تعمیر انسانیت

جدیدترین فرقه منکر سنّت در سال 1975م به سرکردگی قاضی کفایة‌الله اعلام وجود کرده است. او کوشید که همة منکران سنّت را گردهم بیاورد. نخستین تلاش آنان در سال 1979م به شکست انجامید و نتوانست جماعت أمة مسلمه را به جمع خود ملحق کند. القرآن والعقل، القرآن والعلم، تفسیر القرآن بالقرآن از نوشته‌های اوست که در مرکز این فرقه در لاهور توزیع می‌شود.[7]

قرآنیون در جهان عرب

اندیشة قرآن‌بسندگی را در بین عرب‌ها نخستین بار یک پزشک به نام محمّد توفیق صدقی در مقاله‏ای در مجلّة المنار به سال 1906م / 1324ق، با عنوان «الإسلام هو القرآن وحده» منتشر شد که واکنش‌هایی را برانگیخت. مجادلاتی دربارة این مقاله و اندیشه حدود چهار سال در مجلّة المنار از شمارة نهم سال نهم 1324هـ، 1906م. در بیست و چند شماره ادامه داشت.[8] توفیق صدقی تحت تأثیر قرآنیون شبه‌قاره هند بوده است.[9]

یکی از کسانی که در مصر به ترویج تفکر قرآن‌بسندگی اقدام کرد، شیخ محمّد ابوزید دمنهوری است که بر اساس این تفکر تفسیری به نام الهدایة والعرفان فی تفسیر القرآن بالقرآن نوشت. وی از اعضای مرکز الدعوه والإرشاد وابسته به رشید رضا بوده است. تفسیر او به دستور الازهر جمع‌آوری گردید. او فردی علم‌گرا بود و معجزات انبیا و فرشته و جن را تأویلی مادی می‌کرد.[10]

دکتر رشاد خلیفه هم از منکران سنّت است. وی در تفسیر قرآن به عدد نوزده که در نزد بهائیان عدد مقدسی است، اهتمام بسیار داشته. گفته شده که او در نهایت ادعای نبوت کرد و بعد از آن ترور شد. احمد صبحی منصور پیشوای قرآنیون مصری که با دکتر رشاد خلیفه در ارتباط بوده است، تأیید می‌کند که رشاد خلیفه ادعای نبوت کرد و من با او به مخالفت برخاستم و از او بیزاری جستم.[11]

صبحی منصور پیشوای سنت‌ ستیزی

اما مهم‌ترین شخصی که این تفکر را در کشورهای عربی طرح کرد و به صورت یکی از مهم‌ترین چالش‌های فکری اهل‌سنّت در آورد، دکتر شیخ احمد منصورمصری است. وی و پیروانش که خود را «اهل القرآن» می‌خوانند، مهم‌ترین، گسترده‌ترین و جنجالی‌ترین فرقة قرآنیون در کشورهای عربی است که علاوه بر دیدگاه‌هایش دربارة قرآن و سنت، جهت‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی بسیار متفاوتی از دیگر مسلمانان و عرب‌ها هم دارد.

او دانش‌آموختة الازهر است و مدتی در الازهر سمت استادیاری داشته است. بعد از مهاجرت به آمریکا از سال 2004م اینترنت را به مرکز فعالیت خود انتخاب کرده است و سایت بسیار فعالی دارد. نویسندگان این سایت با محور قرار دادن قرآن‌بسندگی و سنت‌ستیزی، برداشته‌های آزاد و ذوقی خود را در این سایت نشر می‌دهند و دربارة مقالات هم دیگر اظهارنظر می‌کنند و به همین دلیل آرای بسیار پراکنده‌ای دارند. آنان دشمنی شدیدی با علمای الازهر، صوفیه، اخوان المسلمین و گروه‌های اسلامی همچون حماس و حزب‌الله و خصوصاً سلفیه و وهابیت دارند.

در سایت احمد صبحی منصور گفتاری تحت عنوان «التیار القرآنی و الدکتور احمد منصور» به معرفی فعالیت فکری و سیاسی و اجتماعی احمد صبحی منصور اختصاص یافته است که ترجمة این گفتار، ما را در شناخت مواضع فکری، سیاسی و اجتماعی او کمک می‌کند: شیخ دکتر أحمد صبحی منصور، پدر معنوی جریان اهل القرآن، از الازهر در رشتة تاریخ دکتری گرفته است.

وی در رسالة دکتری خود به نام أثر التصوف فی مصر العصر المملوکی، به تناقض بین اسلام و تصوف در عقاید دینی و عبادات و سیرة اخلاقی پرداخت که باعث واکنش‌هایی در بین استادان او شد و به مدت سه سال (1977-1980) در الازهر مورد مناقشه بود تا اینکه با حذف دو سوم آن به عنوان رسالة دکتری پذیرفته شد. این کتاب مورد استقبال شدید سلفیه قرار گرفت و بخشی از قسمت حذف‌شدة کتاب او با نام العقائد الاسلامیة فی مصر المملوکیة بین الاسلام والتصوف در سال 2000 و دو جزء دیگر این کتاب هم در سال 2005 چاپ شده است.

منصور در سال 1982 با نوشتن کتاب السید البدوی بین الحقیقة والخرافة، بدوی مؤسس طریقت صوفیه بداویه را رهبر یک سازمان سِری شیعی معرفی کرد که هدفش سرنگون کردن حکومت ایوبی بود؛ ولی وقتی ایوبی‌ها به او مشکوک شدند او در لوای طریقت صوفی رؤیاهای سیاسی خود را به آینده موکول کرد. این کتاب هم مورد اعتراض شدید صوفی‌ها و مورد استقبال سلفیه قرار گرفت.

وی در سال 1984 کتاب شخصیة مصر بعد الفتح‌الاسلامی را نوشت و اعلام کرد که فتح اسلامی از ناحیة راهبرد نظامی و دینی هیچ تغییری در مصر ایجاد نکرد. فقط دینی را جای دین دیگر آورد و دین اسلامی که در مصر رفت همانند دین قدیم مصریان بود نه دین اسلام واقعی. بعد از آن دکتر منصور به نقد اندیشه‌های سلفی روی آورد.

در سال 1985 چند کتاب دربارة دوران خلفای راشدین، عصر بنی‌عباس و دوران مغول و نیز پیامبران در قرآن در جهت اصلاح فکری سنی نوشت که باعث اخراجش از الازهر شد. بعد از اخراج از الازهر به سخنرانی در مساجد روی آورد و در سخنرانی‌های خود به تناقض تفکر سنی با اسلام تأکید می‌کرد که باعث شد از مساجد هم رانده شود.

وی در سال 1987 المسلم العاصی: هل یخرج من النار و یدخل الجنة را نوشت و در آن شفاعت را از اساس منکر شد و بر اثر آن دو ماه زندانی شد و از زندان با تعهد به هجوم نیاوردن به سنّت نبوی آزاد شد. در سال 1990 حقائق الموت فی القرآن، را نوشت و عذاب قبر را انکار کرد و در سال 1993 کتاب حریة الرأی بین الاسلام والمسلمین را نوشت و بر آزادی مطلق در اسلام تأکید و در همان سال کتاب حد الردة را نوشت و حد ارتداد را ردّ کرد. این وقت مقارن بود با جنجالی که دربارة دکتور نصر حامد أبوزید پدید آمده بود.

در همین وقت در مقالاتی حسبه را انکار کرد و در سال کتاب 1995. قضیة الحسبة نوشت و در سال 1996 ادعا کرد که محمد[(ص)] خود قرآن را نوشته است و با انکار نسخ و ناسخ و منسوخ در قرآن به مبارزه با فقه سنی پرداخت و در مقالاتی برخی از عقاید اهل‌سنّت را مثل بحث معراج النبی وحد رجم، و سه طلاق زن در یک مجلس را انکار و به جواز سودهای بانکی و ازدواج موقت و ازدواج محلل، فتوا داد.

در اکتبر 2004 مرکز ابن‌خلدون همایشی را به عنوان اصلاح دینی برگزار کرد و تصمیمات مهمی گرفت، از جمله اینکه قرآن یگانه مرجع اسلام است که با واکنش الازهر مواجه شد.دکتر منصور بعد از آن با نوشتن کتاب‌های الرجم فی الحدیث و أکذوبة عذاب القبر والثعبان الأقرع مجازات سنگسار را برای زانی و نیز عذاب قبر را برای مرده انکار کرد و بعد کتاب القرآن وکفی مصدراً للتشریع را نوشت و بخاری را دشمن اسلام خواند.

بعد از اینکه احمد فیشاوی، دخترش را به دلیل زنازاده بودن از خود نفی کرد، دکتر منصور، بر حق ولدالزنا به انتساب به پدرش برخاست و بر ضد سلفی‌ها به نقد تطبیق شریعت و بیان مظالمی که از طریق تطبیق شریعت در عصر مملوکی واقع می‌شد، پرداخت و بعد به دفاع از حقوق قبطی‌ها برخاست و بعد از آنکه خانم آمنه داود به امامت نماز برای مردان اقدام کرد و با مخالفت الازهر و سلفی‌ها مواجه شد، دکتر منصور به دفاع از امامت زن برای مردان از نظر قرآن و به استهزای احکام فقهی سلفی و بیان تناقض آن با قرآن پرداخت.

بعد از آنکه برخی از سربازان آمریکا به قرآن اهانت کردند، دکتر مسلمانان را دشمن واقعی قرآن خواند؛ زیرا آیات قرآن با میراث فرهنگی مسلمانان در تضاد است و هنگامی که یکی از اعضای کنگره تهدید کرد که در مقابله با تروریست‌ها باید کعبه را بمباران کرد، شیخ منصور در مقابله با عضو کنگره برخاست، ولی در عین حال بر این تأکید کرد که مسلمانان اکنون و در آینده عملاً حرمت کعبه را می‌شکنند؛ چون به تقدیس کعبه ـ که مخالف صریح عقیدة اسلامی است ـ می‌پردازند. در اسلام تقدیس بشر وحجر وجود ندارد. در مقالة «مسجد لله یا محسنین» بر نیاز مسلمانان آمریکا به مساجدی که به مقابله با مساجد موجود سلفی‌ها در آمریکا بر خیزد، تأکید کرده است.[12]

فرقة اهل القرآن دکتر منصور استفاده از تفاسیر، کتاب‌های لغت، اسباب النزول و تاریخ را در فهم قرآن جایز نمی‌داند.[13] سنّت پیامبر و همة احادیث حتی احادیث موافق قرآن[14] و عصمت پیامبر را جز در ابلاغ وحی و تجسم اسلام در پیامبر ردّ و بر خطاهای فراوان پیامبر تأکید دارد.[15] شهادت به رسالت را در تشهد، حرام،[16] صلوات بر پیامبر را عبادت و تقدیس محمّد(ص)[17] و سیدالمرسلین خواندن آن حضرت را خدا دانستن او می‌داند.[18]

از نظر دکتر منصور، مسلمانان کافر و مشرک سلوکی‌اند و بدتر از کافران و مشرکان عقیدتی و لذا ازدواج با مسلمانان حرام و با کفار عقیدتی جایز است.[19] حدود اسلامی قابل اجرا نیست.[20] و حکومت اسلامی اصلی همان حکومت لائیک است.[21] علاوه بر صبحی منصور و پیروانش، افراد و حلقه‌ها دیگری هم در کشورهای عربی به قرآن‌بسندگی در دین گرایش دارند که هرچند به اندازة حلقة دکتر منصور اهمیت و فعالیت ندارند، اما اندیشه‌های قرآن‌بسندگی آنها هم واکنش‌هایی برانگیخته است. مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

القرآنیین

یکی از این افراد صالح بالنور الجزایری است که سایتی به نام «القرآنیین، القرآنیون او اهل القرآن»[22] دارد. وی به جای پنج نماز سه نماز را واجب می‌داند.[23] نماز او اصلاً رکعت ندارد و مقدار آن به وقت است نه به رکعت[24] شریف هادی از اعضای مهم سایت دکتر منصور، رشاد خلیفه را رسول عدد و صالح بالنور را رسول اینترنت می‌نامد.[25] نگاهی به برخی سخنان صالح بالنور نشان می‌دهد که وی مدعی چیزی شبیه پیامیری است.[26]

اهل‌الذکر

اهل‌الذکر عنوانی است در سایت صالح بالنور که طرفدار اعجاز و تفسیر عددی بر اساس حساب ابجدی و نیز تأکید بر عدد 19 است به نظر می‌رسد که او از طرفداران یا شاگردان رشاد خلیفه است. وی تفسیر ابجدی قرآن را همان حکمتی می‌داند که در آن خیر کثیر است و عقل‌های اکثریت از آن غافل مانده است. همچنین معتقد است خداوند از بین بندگانش گروهی را به این دانش اختصاص می‌دهد، همان‌طوری که حضرت آدم را به تعلیم اسما اختصاص داد.[27]

عشاق‌الله

یکی از حلقه‌های قرآن‌گرایی عشاق‌الله است که معتقدند با پیامبر اسلام نبوت خاتمه یافته و هر کس مدعی نبوت شود کافر است، ولی باب رسالت مفتوح است و اگر کسی مدعی رسالت شد، باید با برهان و آیات آن را ثابت کند.[28]

مصطفی کمال المهدوی

یکی از قرآن‌گرایان مصطفی کمال المهدوی(1932م) است. وی از اعضای محمکة علیا در طرابلس لیبی و از دوستان کهن و نزدیک قذافی و از اعضای مؤسس مرکز جهانی بررسی کتاب سبز قذافی (المرکز العالمی لدراسات الکتاب الأخضر) بوده است. المهدوی کتابی دارد به نام البیان بالقرآن وی شش نماز را واجب می‌داند و نماز ششم نماز فجر است. هر نماز دور کعت است. در نماز مصطفی کمال نه فاتحه هست و نه تسبیح و نه تحیات و سلام.[29]

دکتر شحرور

یکی از مدعیان قرآن‌گرایی دکتر محمد شحرور (متولد 1938) سوری است. وی از مسکو دیپلم گرفته و در سال 1968 از دانشکدة مهندسی شهری دانشگاه دمشق فوق لیسانس و در سال 1972 از همین دانشگاه دکتری گرفته است. الکتاب والقرآن(چاپ 1990)، الدولة والمجتمع(چاپ 1994)، الإسلام والإیمان(چاپ 1996) و نحو أصول جدیدة للفقه الإسلامی، فقه المرأة، الوصیة،الإرث،القوامة از آثار اوست.

الکتاب والقرآن مهم‌ترین اثر او در‌بارة قرآن است که در آن بر اساس معنای لغوی به تفسیر جدیدی از قرآن دست زده است.[30] وی در این کتاب به زعم خود کوشیده مشکل جمود فکری را که چندین قرن بر فکر اسلامی سیطره دارد، از طریق تفسیر لغوی و اعتنا نکردن به سنّت و اقوال مفسران حل کند.[31] در کویت، مالزی، آمریکا، نیجر و برخی از مناطق دیگر نیز کسانی در این زمینه قد علم کرده‌اند که معرفی همه آنها خارج از گنجایش این مقاله است.

اختلافات قرآنیون

حلقات قرآنیون علاوه بر اختلاف با دیگر مسلمانان، در بین خود هم اختلافات عمیقی دارند. تفسیرها و نظریات دکترمنصور، بالنور، المهدوی، شحرور، شریف هادی، اهل‌الذکر و مسلم حنیف چنان فاصله‌های عمیقی از هم دارد که جز در اکتفا به قرآن، چندان اشتراک نظری در بین آنها دیده نمی‌شود. مثلاً صبحی منصور بر تدبّر و اجتهاد آزاد در قرآن، اهل‌الذکر به تفسیر ابجدی و عددی، صالح‌بن نور به الهام، و دکتر شحرور به منابع لغت تأکید دارند.

در تفسیر آیات و نیز فتاوای فقهی هم اختلافات بسیار گسترده است. حتی در بین اعضای یک فرقه هم اختلافات بسیار شدید است. مثلاً شریف هادی با اینکه صبحی منصور را معلم خود می‌داند و رهبری روحی او را می‌پذیرد و او را امام اهل‌القرآن می‌خواند و خود یکی از ارکان سایت احمد صبحی منصور است، در موارد متعددی با دکتر منصور مخالفت می‌کند.

برای نمونه، برخلاف احمد صبحی منصور تشهد رایج بین مسلمانان را می‌پذیرد.[32] سنّت عملی رسول اکرم(ص) را می‌پذیرد و شهادت به رسالت او را شرک نمی‌داند،[33] نیز شفاعت را می‌پذیرد،[34] خلود در جهنم را ردّ می‌کند،[35] با صلح با اسرائیل مخالف است،[36] بر لزوم پنج نماز در شبانه‌روز اصرار دارد و آن را سنّت عملی رسول الله(ص) می‌داند که به تواتر ثابت شده است.[37]

اختلافات بین قرآنیون به قدری گسترده است که یکی از نویسندگان آنان از این وضع به هرج و مرج تعبیر می‌کند.[38] دکتر منصور هم با اذغان به این اختلافات به آن خوش‌آمد می‌گوید و معتقد است که قرآن امام است و هر کس مسئول نظر خویش.[39] ولی جای این پرسش است که اگر برداشت‌های سطحی و بدون ضابطه افراد منتسب به قرآنیون محترم است، چرا برداشت‌های پیامبر و اهل‌بیت، صحابه، تابعان و عالمان اسلامی قرن‌های گذشته و عصر حاضر محترم نیست؟!

سنت‌ستیزی بازتاب افراط اهل‌سنّت در‌بارة حدیث

تفکر سنت‌ستیزی بازتاب افراط اهل‌سنّت در صحیح داشتن احادیث صحاح سته و به‌ویژه صحیح بخاری است. به باور اهل سنت، خاصه اهل حدیث، همه احادث کتاب صحیح بخاری همانند آیات قرآن صحیح و تشکیک‌ناپذیر است، ولی در این کتاب‌ها روایاتی هست که با قرآن، سنّت قطعی، تاریخ، عقل و علم تنافی دارد. غالب علمای اهل‌سنّت بر صحت این احادیث اصرار ورزید‌ه‌اند، نمونة روشن این احادیث، حدیث ذباب است.

از ابوهریره نقل شده است که اگر پشه‌ای در نوشیدنی شما افتاد، آن را بفشارید و دور بیندازید که در یک بال پشه درد و در بال دیگرش دوا هست![40] این احادیث نقش مهمی در استنکار کتاب‌های حدیثی در نزد نوگرایان اهل‌سنّت داشته است. شیخ محمود ابوریه گوید: «دکتر محمّد توفیق صدقی بر حدیث ذباب اشکال گرفت و شیوخ الازهر به عادت همیشگی او را تکفیر کردند.»[41]

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: